Η Ειδική Διαπαιδαγώγηση ή Ειδική Εκπαιδευτική Παρέμβαση ή Ειδική Αγωγή είναι η επιστήμη που ασχολείται με την εκπαίδευση των παιδιών και των εφήβων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (που εμφανίζουν μειωμένες σχολικές επιδόσεις), έχοντας ως στόχο την ενσωμάτωση τους στο σχολικό πλαίσιο αλλά και στα ατομικά προγράμματα μάθησης του κάθε παιδιού. Η εξειδικευμένη αυτή προσέγγιση προσφέρεται σε ένα παιδί και αποτελεί κομμάτι της ειδικής διαπαιδαγώγησης – ειδικής αγωγής.

Η Ειδική Διαπαιδαγώγηση είναι έργο του ειδικού παιδαγωγού και αφορά στην μαθησιακή υποστήριξη σε παιδιά με:

• Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες (Δυσλεξία, Δυσαριθμησία, Δυσορθογραφία, Δυσγραφία, Δυσπραξία)
• Γενικευμένες μαθησιακές δυσκολίες [παρουσιάζονται σε μαθητές είτε με νοητικό προφίλ χαμηλότερο του φυσιολογικού, είτε προέρχονται από διαφορετικά πολιτισμικά πλαίσια (π.χ. δίγλωσσο περιβάλλον) ή έχουν φοιτήσει ελλιπώς εξαιτίας σοβαρών λόγων υγείας, κοινωνικών ζητημάτων και άλλων σοβαρών παραγόντων.]
• Δυσκολίες λόγου/ομιλίας ( δυσκολίες που επηρεάζουν την επίδοση του παιδιού στο σχολείο, την επικοινωνία και τη σχέση με τους συνομήλικους).
• Διαταραχές της συγκέντρωσης, της υπερκινητικότητας, της παρορμητικότητας/προσοχής ΔΕΠ-Υ.
• Νοητική Υστέρηση (οριακή, ελαφριά, μέτρια, βαριά)
• Αναπτυξιακές Διαταραχές (ΔΑΔ)
• Αισθητηριακά ελλείμματα (ακοής/όρασης που επηρεάζουν άμεσα την κοινωνικό-συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού και τη σχολική του επίδοση).
• Δυσκολίες στην συμπεριφορά – προσαρμογή – ένταξη του παιδιού (επιθετικότητα, εκρήξεις θυμού, δυσκολία στην συναναστροφή με συνομήλικους).
• Κινητικές δυσκολίες (που δυσκολεύουν, που εμποδίζουν την ομαλή ένταξη του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον και χρήζουν αναπροσαρμογής του εκάστοτε περιβάλλοντος.)

Ο Ειδικός Παιδαγωγός αποτελεί τη σύνδεση του σχολείου και του πλαισίου αποκατάστασης, καθώς έχει γνώσεις σχετικά με τη σχολική ύλη, κατανοεί τις ανάγκες της σχολικής καθημερινότητας, συνεργάζεται με τους δασκάλους, αλλά μπορεί ταυτόχρονα να διαχειρίζεται, λόγω κατάρτισης, θέματα ψυχικής υγείας και διαταραχών συμπεριφοράς. Είναι καταρτισμένος να παρέχει πρακτικές συμβουλές διαπαιδαγώγησης και στους γονείς.

Στόχος της μαθησιακής παρέμβασης είναι να βοηθήσει τους μαθητές να ξεπεράσουν τις δυσκολίες τους, να ανακαλύψουν τα δυνατά τους σημεία, να καλύψουν τυχόν μαθησιακά κενά, να εξελίξουν την αυτοπεποίθηση τους και να ενταχθούν ομαλότερα στο σχολικό περιβάλλον και την τάξη που φοιτούν.

Οι τομείς που επικεντρώνεται το πρόγραμμα ειδικής διαπαιδαγώγησης είναι:

• Εκμάθηση φωνολογικής ενημερότητας
• Διδασκαλία ανάγνωσης και ορθογραφίας
• Ανάπτυξη και εμπλουτισμός λεξιλογίου
• Εκμάθηση γραμματικών και συντακτικών κανόνων
• Κατανόηση ενός κειμένου
• Εφαρμογή τεχνικών για την κατανόηση κειμένου με κλιμακούμενη δυσκολία
• Μεθοδολογία έκθεσης με ή χωρίς τη χρήση σχεδιαγραμμάτων και ασκήσεις παραγωγής γραπτού λόγου.
• Ενίσχυση αντιληπτικών ικανοτήτων(μνήμη, σειριοθετική ικανότητα, οπτική αντίληψη, λογική σκέψη κ.α) και εκμάθηση των γνωστικών εννοιών με τη χρήση ειδικών τεχνικών
• Διδασκαλία λογικομαθηματικής σκέψης μαθηματικών (αυτοματοποίηση 4 βασικών πράξεων, εξάσκηση σε νοερούς υπολογισμούς, διδασκαλία τεχνικών για κατανόηση και επίλυση προβλημάτων και εκμάθηση μεθοδολογίας για τη λύση
• Εκμάθηση στρατηγικών για τη μελέτη των μαθηματικών με δομημένο τρόπο στο σπίτι (πίνακες, σχεδιαγράμματα κλπ.)
• Εφαρμογή προγραμμάτων τροποποίησης συμπεριφοράς, οριοθέτηση, αύξηση προσοχής- συγκέντρωσης και η μείωση υπερκινητικότητας
• Ψυχολογική υποστήριξη του παιδιού – ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης και ανάπτυξη του αισθήματος επιτυχίας

Ο Ειδικός Παιδαγωγός μπορεί και οφείλει να παρέμβει σε διάφορα επίπεδα:

• Πρόληψη/Πρώιμη Παρέμβαση: Η όσο το δυνατόν νωρίτερα αναγνώριση των συμπτωμάτων μιας πιθανής δυσκολίας, ώστε με την παροχή θεραπευτικής και παιδαγωγικής βοήθειας στη βρεφική – νηπιακή ηλικία, πολλές μεταγενέστερες δυσκολίες ( συναισθηματικές μαθησιακές κ.α.) να μειωθούν ή να ελαχιστοποιηθούν. Είναι λοιπόν απαραίτητο να εντοπιστούν τα παιδιά που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής και μεταχείρισης πριν την είσοδο τους στο σχολείο.
• Αξιολόγηση
• Παρέμβαση: αποκατάσταση μαθησιακών δυσκολιών. Συμβουλευτική και καθοδήγηση παιδιών και οικογένειας